Πολλοί ερευνητές και σεξολόγοι θεωρούν ότι ο βιασμός είναι περισσότερο προϊόν των διαδικασιών κοινωνικοποίησης που συμβαίνουν εντός της «φυσιολογικής» κοινωνίας παρά παράγωγο της παθολογικής κατάστασης κάθε ξεχωριστού βιαστή.
Ανθρωπολογικές έρευνες που διεξήχθησαν σε διάφορες κοινωνίες κατέδειξαν ότι η συχνότητα των βιασμών σε μια δεδομένη κοινωνία επηρεάζεται από διάφορους παράγοντες. Οι πιο σημαντικοί είναι η φύση των σχέσεων μεταξύ των δύο φύλων, το στάτους των γυναικών και η νοοτροπία που αποκτούν τα αγόρια κατά τη διάρκεια των αναπτυξιακών τους χρόνων. Έχει βρεθεί ότι οι κοινωνίες που είναι πιο «ευάλωτες» στο βιασμό ανέχονται ή ακόμα και αποθεώνουν την ανδρική βία, ενθαρρύνοντας τα αγόρια να είναι επιθετικά και ανταγωνιστικά και θεωρούν τη σωματική δύναμη φυσική και υποδειγματική. Σε αυτές τις κοινωνίες, οι άνδρες τείνουν να κατέχουν μεγαλύτερη οικονομική και πολιτική ισχύ από τις γυναίκες και να απέχουν από «γυναικείες υποθέσεις», όπως η ανατροφή των παιδιών και οι δουλειές του νοικοκυριού.
Σε αντίθεση, οι σχέσεις μεταξύ των φύλων είναι αρκετά διαφορετικές σε κοινωνίες όπου ουσιαστικά δε γίνονται βιασμοί. Οι γυναίκες και οι άνδρες στις κοινωνίες αυτές μοιράζονται την ισχύ και την εξουσία και συνεισφέρουν εξίσου στην ευημερία της κοινότητας. Επιπλέον, τα παιδιά και των δύο φύλων σε αυτές τις κοινωνίες ανατρέφονται έτσι ώστε να εκτιμούν την τρυφερότητα και τη φροντίδα και να αποφεύγουν τη βία και την επιθετικότητα.
Ένας από τους λόγους για τους οποίους πολλές δυτικές κοινωνίες έχουν υψηλά ποσοστά βιασμών είναι οι τυπικοί φυλετικοί ρόλοι. Οι άνδρες σε αυτές τις κοινωνίες συχνά διδάσκονται ότι η ισχύς, η επιθετικότητα και το να αποκτάς αυτό που θέλεις –με τη βία, αν είναι απαραίτητο- είναι όλα τμήματα του σωστού ανδρικού ρόλου. Επιπροσθέτως, συχνά μαθαίνουν ότι πρέπει να αναζητούν το σεξ και να έχουν επιτυχία σε αυτό –συχνά με λίγους ενδοιασμούς όσον αφορά τη χρήση ανήθικων μέσων για την επίτευξη του στόχου τους.
Δεν είναι παράξενο, επομένως, το γεγονός ότι πολλοί άνδρες στις δυτικές κοινωνίες θεωρούν ότι η επιθετικότητα είναι ένας θεμιτός τρόπος απόκτησης σεξουαλικής πρόσβασης στις γυναίκες. Κάτω από αυτές τις συνθήκες, η σεξουαλική επίθεση είναι μια λογική προέκταση ενός συστήματος στο οποίο οι άνδρες διδάσκονται να παλεύουν για αυτό που θέλουν, ενώ οι γυναίκες διδάσκονται να είναι παθητικές και να βάζουν τις ανάγκες των ανδρών πάνω από τις δικές τους. Οι άνδρες των οποίων οι συνομήλικοι ανοιχτά νομιμοποιούν και υποστηρίζουν αυτές τις στάσεις και συμπεριφορές είναι ιδιαίτερα πιθανό να ασκήσουν σεξουαλική βία σε γυναίκες.
Ωστόσο, σύμφωνα με πρόσφατες έρευνες, εκτός από τον παράγοντα της ισχύος και του ελέγχου, φαίνεται ότι τα σεξουαλικά κίνητρα συμβάλλουν επίσης σε κάποιες περιπτώσεις βιασμού. Για παράδειγμα, άτομα που διαπράττουν σεξουαλικά αδικήματα συχνά αναφέρουν ότι ανάγκη για σεξουαλική ικανοποίηση τους ώθησε να προβούν σε σεξουαλική επίθεση. Οι ερευνητές Beech, Ward, & Fisher (2006) εντόπισαν πέντε κίνητρα που υποθάλπουν τη σεξουαλική βία των ανδρών εναντίον των γυναικών : 1) θυμός και πικρία, 2) εχθρότητα προς τις γυναίκες, 3) το να βλέπουν τις γυναίκες μόνο σα σεξουαλικά αντικείμενα, 4) ανεξέλεγκτη σεξουαλική ορμή, και 5) αίσθημα ότι δικαιούνται να διαπράξουν βιασμό. Επομένως, είναι σημαντικό να μη γίνεται προσπάθεια να υπεραπλουστευτούνε τα αίτια του βιασμού επειδή χωρίς την πλήρη κατανόηση τους, θα είναι δύσκολο να εμποδιστούν επιτυχώς μελλοντικές επιθέσεις και να αναμορφωθούν οι παραβάτες. Αυτό είναι μέγιστης σημασίας καθώς πολλοί σεξουαλικοί εγκληματίες (τουλάχιστον το 13.4%) διαπράττουν και στο μέλλον σεξουαλικά εγκλήματα.
