Άρθρα,Για την Γυναίκα,Για τον Άνδρα

Τάνια Μπαταλαμά Σεξολόγος, Ψυχολόγος - Ψυχοθεραπεύτρια Σεξουαλικών Δυσλειτουργιών.


Μερικά από τα πιο κοινά ψυχολογικά αίτια σεξουαλικής δυσλειτουργίας περιλαμβάνουν περισπασμούς (αδυναμία συγκέντρωσης), προηγούμενες εμπειρίες μάθησης, πεποιθήσεις για τις σεξουαλικές δυσκολίες, εικόνα σώματος, και ψυχικές ασθένειες. Αρχικά, η αδυναμία συγκέντρωσης συχνά παίρνει τη μορφή του να είναι το άτομο «θεατής», δηλαδή να σκέφτεται και να αναλύει υπερβολικά τη σεξουαλική του επίδοση ενώ κάνει σεξ. Με άλλα λόγια, το άτομο που είναι θεατής βγαίνει πνευματικά από τη σεξουαλική αλληλεπίδραση και αξιολογεί την  επίδοσή του (π.χ. «Ικανοποιώ το σύντροφό μου; Θα μπορούσα να τα πάω καλύτερα;». Η υπερβολική σκέψη της σεξουαλικής επίδοσης μπορεί να δημιουργήσει άγχος το οποίο μειώνει τη διέγερση και την πιθανότητα οργασμού.

Δεύτερον, οι προηγούμενες εμπειρίες μάθησης έχουν σημαντικές συνέπειες για τη σεξουαλική λειτουργία. Για παράδειγμα, οι άνθρωποι που μεγάλωσαν μαθαίνοντας ότι το σεξ είναι ντροπιαστική ή αμαρτωλή δραστηριότητα και οι γυναίκες που έχουν διδαχτεί να πιστεύουν ότι δε θα έπρεπε να απολαμβάνουν το σεξ μπορεί να καταλήξουν να σκέφτονται αυτά τα πράγματα κατά τη διάρκεια της πράξης, καταπνίγοντας έτσι τη σεξουαλική απόκριση και ευχαρίστηση. Παρομοίως, οι άνθρωποι που έχουν βιώσει τραυματικά σεξουαλικά γεγονότα στο παρελθόν, όπως βιασμό, σεξουαλική επίθεση, ή σεξουαλική κακοποίηση στην παιδική ηλικία μπορεί να νιώθουν αποστροφή για το σεξ ή να βιώνουν μετατραυματικό στρες, κάτι που μπορεί να κάνει το σεξ εντελώς δυσάρεστο και ίσως αδύνατο.

Τρίτον, οι πεποιθήσεις ενός ατόμου για τη σεξουαλική δυσλειτουργία συνδέονται με τις εμπειρίες του με σεξουαλικά προβλήματα. Για παράδειγμα, έρευνα έχει ανακαλύψει ότι, τουλάχιστον μεταξύ των γυναικών, όσο πιο διαδεδομένες πιστεύουν ότι είναι οι σεξουαλικές δυσκολίες, τόσο χαμηλότερη είναι η σεξουαλική τους λειτουργικότητα. Αυτές οι πεποιθήσεις για την υψηλότερη επικράτηση των σεξουαλικών δυσκολιών μπορεί να οδηγήσει το άτομο να παρακολουθεί τον εαυτό του για σεξουαλικά προβλήματα ή απλώς να προκαλέσει περισσότερο άγχος και ανησυχία ότι το άτομο θα αναπτύξει όντως κάποιο σεξουαλικό πρόβλημα.

Τέταρτον, η φτωχή εικόνα σώματος και η έλλειψη γνώσης για το ίδιο το σώμα ενός ατόμου μπορεί να συμβάλει στην ανάπτυξη σεξουαλικών προβλημάτων. Πολλοί άνδρες και γυναίκες δεν είναι ικανοποιημένοι με το μέγεθος και το σχήμα του στήθους και των γεννητικών οργάνων τους. Αυτό μπορεί να προκαλέσει δυσφορία και άγχος που τελικά οδηγούν τους ανθρώπους με κακή εικόνα σώματος στην πλήρη αποφυγή της σεξουαλικής δραστηριότητας. Εναλλακτικά, τα άτομα αυτά μπορεί να κάνουν σεξ μόνο κάτω από πολύ συγκεκριμένες συνθήκες (π.χ., μόνο τη νύχτα με όλα τα φώτα σβηστά ή μόνο όταν φοράνε κάποιο ρούχο). Αυτοί οι περιορισμοί έχουν το πρόσθετο μειονέκτημα της μείωσης του σεξουαλικού αυθορμητισμού και της συχνότητας. Επίσης, όταν τέτοια άτομα κάνουν όντως σεξ, μπορεί να είναι απασχολημένοι με το να σκέφτονται πώς φαίνεται το σώμα τους ή τι σκέφτεται ο σύντροφός τους. Αναφορικά με τη σεξουαλική γνώση, η έλλειψη εξοικείωσης ενός ατόμου με τη γεννητική ανατομία του, ιδιαίτερα μεταξύ των γυναικών, παίζει μερικές φορές ρόλο σε δυσκολίες οργασμού.

Τέλος, οι ψυχικές ασθένειες (ανεξάρτητα από το εάν το άτομο λαμβάνει φαρμακευτική αγωγή) συνδέονται με σεξουαλικές δυσλειτουργίες, αλλά όχι πάντα με τον ίδιο τρόπο. Για παράδειγμα, οι διαταραχές της διάθεσης συνδέονται μερικές φορές με τη χαμηλή λίμπιντο (όπως στην περίπτωση της μείζονος κατάθλιψης), και άλλες φορές με την υπερσεξουαλικότητα (όπως στην περίπτωση της διπολικής διαταραχής, τουλάχιστον όταν το άτομο είναι στη φάση της μανίας). Επιπλέον, οι ψυχωτικές διαταραχές όπως η σχιζοφρένεια συνδέονται με διάφορες μορφές σεξουαλικής δυσλειτουργίας. Ορισμένες πνευματικές αναπηρίες συνδέονται επίσης με σεξουαλικές δυσκολίες.

Πρέπει να σημειωθεί ότι μερικές φορές είναι δύσκολο να διαχωριστούν τα βιολογικά από τα ψυχολογικά αίτια των σεξουαλικών δυσκολιών επειδή συχνά πάνε μαζί. Για παράδειγμα, η στεφανιαία νόσος συνδέεται με τη στυτική δυσλειτουργία. Μέρος αυτής της συσχέτισης είναι αποτέλεσμα γενικών καρδιαγγειακών προβλημάτων, αλλά επίσης μία καρδιακή προσβολή προκαλεί άγχος στους ανθρώπους σχετικά με μελλοντικές σεξουαλικές δραστηριότητες επειδή φοβούνται ότι θα διεγερθούνε «υπερβολικά». Επομένως, μία δεδομένη σεξουαλική δυσλειτουργία μπορεί να έχει παραπάνω από μία αιτία, με τους βιολογικούς και ψυχολογικούς παράγοντες να είναι συχνά αλληλοσυνδεδεμένοι.