Ο κολεόσπασμος ορίζεται ως οι επαναλαμβανόμενες ή επίμονες ακούσιες συσπάσεις των μυών που περιβάλλουν την είσοδο του γυναικείου κόλπου, καθιστώντας την εισχώρηση του πέους στον κόλπο αδύνατη και/ή επώδυνη και προκαλώντας σημαντική προσωπική δυσφορία. Αυτό το ακούσιο κολπικό αντανακλαστικό μπορεί να πυροδοτηθεί από απόπειρες συνουσίας με την είσοδο ή προσέγγιση του πέους στον κόλπο και/ή με την προσέγγιση άλλων αντικειμένων όπως ταμπόν, το δάχτυλο ενός γυναικολόγου (κατά τη διάρκεια μιας κολπικής εξέτασης) ή και τα δάχτυλα της ίδιας της γυναίκας. Μπορεί επίσης να υπάρχουν σχετιζόμενοι σπασμοί και σε άλλες μυϊκές ομάδες του σώματος ή δυσκολία στην αναπνοή. Συχνά υπάρχει φοβική αποφυγή της διείσδυσης και προσδοκία/φόβος πόνου. Γενικά, όταν η απόπειρα συνουσίας (ή εισχώρησης αντικειμένου στον κόλπο) έχει σταματήσει, οι μύες χαλαρώνουν και επιστρέφουν στη φυσιολογική τους κατάσταση. Είναι σημαντικό για τις γυναίκες και τους συντρόφους τους να γνωρίζουν ότι η συνουσία, η χρήση ταμπόν και οι κολπικές εξετάσεις δε θα έπρεπε να δημιουργούν σωματική ενόχληση. Αν προκαλούν, είναι απαραίτητο να ερευνηθούν τα αίτια της ενόχλησης.
Ο κολεόσπασμος χαρακτηρίζεται ως ισόβιου τύπου όταν μια γυναίκα δεν έχει μπορέσει ποτέ, σε καμία στιγμή, να βιώσει ανώδυνη συνουσία εξαιτίας των σπασμών των μυών που περιβάλλουν την είσοδο του κόλπου. Η κατάσταση του κολεόσπασμου γίνεται εμφανής κατά τη διάρκεια αρχικών αποπειρών σεξουαλικής διείσδυσης ή γυναικολογικής εξέτασης και συνεχίζει να επιμένει. Ο κολεόσπασμος επίκτητου τύπου διαγιγνώσκεται όταν μια γυναίκα που προηγουμένως απολάμβανε τη συνουσία χωρίς πόνο αναπτύσσει την κατάσταση του κολεόσπασμου αργότερα, πιθανώς μετά από κάποιο τραύμα ή χειρουργική επέμβαση. Δεν μπορεί πια να προβεί σε ανώδυνη συνουσία, αν και τα σωματικά προβλήματα έχουν επιλυθεί.
Είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι, αν και μια γυναίκα που υποφέρει από κολεόσπασμο μπορεί να μάθει να εμποδίζει τις συσπάσεις, δεν επιθυμεί συνειδητά την πρόκλησή τους. Στην πραγματικότητα, η σκόπιμη προσπάθεια να ξεπεραστεί το πρόβλημα με το να πραγματοποιηθεί συνουσία παρά τον πόνο μπορεί να έχει ακριβώς το αντίθετο αποτέλεσμα, συμβάλλοντας σε ένα φαύλο κύκλο που επιδεινώνει τον κολεόσπασμο.
Εξαιτίας της ντροπής και της μυστικότητας που περιβάλλει την κατάσταση του κολεόσπασμου πολλές γυναίκες διστάζουν να αναζητήσουν θεραπεία. Επομένως, είναι δύσκολο να εκτιμηθεί ο αριθμός των γυναικών που υποφέρουν από το συγκεκριμένο πρόβλημα. Ωστόσο, ακόμα και με τις πιο συντηρητικές εκτιμήσεις, εκατοντάδες χιλιάδες γυναικών σε όλο τον κόσμο παρουσιάζουν κολεόσπασμο κάποια στιγμή στη ζωή τους.
Τυπικά συναισθήματα των γυναικών με κολεόσπασμο είναι: μοναξιά, αίσθηση απομόνωσης, ντροπή, αμηχανία, θλίψη, αίσθηση αποτυχίας, σύγχυση, δυσφορία, κατάθλιψη, ενοχές, φόβος, αίσθημα πίεσης. Ο σύντροφος μπορεί να νιώθει συμπόνια, απελπισία, θυμό, αμφιβολία, απόρριψη και απομάκρυνση.
Το σεξουαλικό ρεπερτόριο των γυναικών που υποφέρουν από κολεόσπασμο ποικίλει από πολύ περιορισμένο έως πολύ εκτεταμένο. Μερικές γυναίκες είναι σεξουαλικά απαντητικές και οργασμικές με στοματικό ή με το χέρι ερεθισμό, ενώ άλλες δυσκολεύονται να βιώσουν επιθυμία και διέγερση. Επειδή πολλά ετεροφυλόφιλα ζευγάρια θεωρούν τη συνουσία πολύ σημαντικό συστατικό της σεξουαλικής τους σχέσης, ο κολεόσπασμος τυπικά προκαλεί μεγάλη δυσφορία, ακόμα κι αν το ζευγάρι επιδίδεται και σε σεξουαλικές δραστηριότητες άλλου είδους.
Ο κολεόσπασμος θεραπεύεται μέσω μιας ποικιλίας τεχνικών, με τη βοήθεια των οποίων η γυναίκα μαθαίνει να ελέγχει και τελικά να σταματά τις μυϊκές συσπάσεις που τον προκαλούν. Η καθοδήγηση του ειδικού είναι απαραίτητη για τη σωστή εκμάθηση και εκτέλεση των θεραπευτικών ασκήσων.
